Samenvatting

Villa des Roses is een pension in een Parijse wijk waar het echtpaar Brulot verschillende gasten ontvangt. Mevrouw Brulot is degene die alle zaken op orde heeft en op meerdere manieren probeert wat extra's te verdienen. Zo verkoopt ze eieren op de markt, van de kippen die ze in de tuin houdt. Ook verdient ze wat bij als inspectrice bij het Parijse armenbestuur. Het salaris wat ze hiervoor ontvangt en hoe ze aan de juiste diploma's wordt als dubieus bestempeld; het schijnt dat dit te danken is aan de directeur van haar afdeling. Meneer Brulot is een gepensioneerde notaris in een dorpje geweest. Het stel had een zoontje, alleen overleed hij op 6-jarige leeftijd. In plaats van de zoon, nam madame Brulot een aapje 'Chico', een ouistiti die ook wel 'mon fils' genoemd werd. Deze aap kreeg vrijwel dezelfde rechten als elke andere bezoeker, het mocht bijvoorbeeld aan tafel eten. Elke gast die hier een probleem van maakte werd de deur gewezen. 

Dan worden alle andere gasten geïntroduceerd. Eerst de gasten die meer dan het normale, dagelijkse tarief (5 frank) betalen. Madame Brulot bepaalt namelijk het tarief per persoon, afhankelijk van totaal irrelevante criteria, zoals lichaamsomvang, afkomst, leeftijd, etc. De meest betalende gast is madame Gendron (18 frank per dag), een stokoude dame die al ruim 10 jaar in het pension verblijft. Ze is zeer rijk en heeft een zoon die arts is in Duinkerken, die zo nu en dan probeert te onderhandelen over de prijs van het verblijf. Mevrouw Dumoulin, rond de 50 jaar oud, betaalde 8 frank per dag. Een weduwe van een diplomaat uit Thereran, die haar veelal bedrogen heeft. Toen hij overleed, keerde ze terug naar Parijs. Meneer Asgaard is een Noorse advocaat die naar Parijs is gekomen om Frans te leren, wat hem beetje bij beetje lukt. Hij is niet erg zeker van zijn zaak en hij wordt vaak in de maling genomen door meneer Colbert, een man die met grote regelmaat komt eten in het pension. 

Meneer Martin is zakenman uit Nantes, die na een periode in Villa des Roses verbleven te hebben, plotseling vertrekt maar ook weer terugkeert met een Poolse vrouw Marie en haar moeder. Hij betaalt de eerste 3 maanden vooruit, 14 frank voor het gezelschap, maar komt vervolgens geen enkele rekening na. Ze slapen met z'n 3en op 1 kamer, wat merkwaardig bevonden wordt. Mevrouw de Kerros verblijft ook in het pension en neemt elke dag pillen, al weet niemand waarvoor. Ze wordt langzaam kaal en ziet er steeds slechter uit.  Meneer Knidelius heeft voor een groot deel van zijn leven op Java gewoond en is onderweg naar zijn vaderland. Hij woont echter al 3 maanden op Villa des Roses en heeft geen intenties het laatste deel van zijn reis af te maken. Meneer Grünewald is een Duitser, hij maakt elke dag gebruik van de mogelijkheid om onbeperkt wijn te drinken bij het buffet. Hij is jong en knap. Daarnaast wonen er nog 3 Hongaarse meisjes, die er erotische werkzaamheden op na houden. Het wordt niet letterlijk gezegd en niemand lijkt er ook een probleem van te maken. Meneer Brizard en meneer Colbert komen dagelijks eten in het pension. De dienstmeisjes Aline en Louise mogen ook een kamer betrekken in het pension, maar zijn vrij om te bepalen of ze daar gebruik van maken. 

Het verhaal begint bij de komst van Louise, een jonge weduwe met een 6-jarig zoontje dat bij een oom elders in Frankrijk woont. Elke man in het pension probeert haar voor zich te winnen, maar alleen Grünewald slaagt erin. Een liefde tussen hen bloeit op nadat meneer Brizard zelfmoord pleegt in de tuin van Villa des Roses. Omdat mevrouw Brulot niet zo snel weet wat ze met het lichaam aan moet, zetten ze het op de kamer bij mevrouw Grendon, zij zal het niet zo snel door hebben. Het werkt inderdaad en ze ziet niet in dat hij dood is, al ontdoet ze hem wel van kostbare sieraden. Louise en Grünewald houden om de beurt de wacht voor de kamer en besluiten elkaar vaker te zien daarna. Louise wordt smoorverliefd op hem, maar Grünewald weet dat hij zich niet voor altijd aan haar zal binden. Louise is onzeker en vraagt een waarzegger om hulp aan de hand van papieren met inktvlekken. Ze krijgt een niet positief antwoord terug en wil vervolgens duidelijkheid van Grünewald over de inhoud van hun relatie. Op dat moment zegt hij daadwerkelijk om haar te geven.

In de zogenaamde feestzaal, de ruimte waar gegeten wordt en madame Brulot haar 'diploma's' heeft hangen, wordt een bijeenkomst gehouden om de naamdag (Katholieke traditie) van madame Dumoulin te vieren. Bij dit feestje wordt mevrouw Gendron erop betrapt dat ze sinaasappels mee probeert te smokkelen in haar tas. Ze wordt hiervoor openlijk voor vernederd. Ze zint op wraak en smijt uiteindelijk Chico in de open haard, waar de aap levend verbrandt. Martin is vertrokken naar Amerika en heeft Marie en haar moeder achtergelaten in het pension met een hoge rekening. Door de wanbetalingen moeten Marie en haar moeder per direct Villa des Roses verlaten. Madame Brulot heeft echter medelijden met ze en wil de goede naam van haar pension behouden, ze laat ze blijven totdat nieuwe gasten de kamer nemen. 

Louise blijkt zwanger te zijn van Grünewald, ze wil abortus plegen zodat ze samen nog een toekomst hebben. Na een mislukte poging probeert ze het nog een keer via een apothekerskuur. Grünewald heeft haar toch verlaten en vertelt haar dat hij naar Duitsland vertrekt. Hij gaat in werkelijkheid mee met mevrouw Wimhurst naar een ander pension.  

Het boek eindigt met de dood van de eigenaar van het pand. Villa des Roses moet gesloopt worden om plaats te maken voor gemeentelijke plannen en iedereen dient uit het gebouw te vertrekken. Louise probeert tevergeefs contact te houden met Grünewald, maar ze krijgt op geen enkele brief antwoord. Ze vertrekt naar haar geboortedorp. 

Tijd

Het boek werd geschreven voordat vrouwen stemrecht hadden, laat staan dat ze het recht hadden om abortus te plegen. Elsschot geeft verder geen oordeel over de situatie van Louise. Er wordt niet exact een periode genoemd waarin het verhaal zich afspeelt, maar het is duidelijk aan deze zaken op te merken dat het aan het begin van de 20ste eeuw plaats vindt. 
De periode die het verhaal in beslag neemt is niet te lang, ongeveer een half jaar. Het wordt vrijwel volledig chronologisch verteld. Bij de introductie van de personages wordt wel teruggegrepen op hun situatie vóór Villa des Roses, maar verder is er geen sprake van terugblikken. 

Ruimte

Elsschot beschrijft de ruimtes en personages veelal uitvoerig, waardoor je vrij precies weet wat de stijl van het pension is, hoe het aanvoelt. Het is vrij specifiek afgebakend waar het pension zich in Parijs moet bevinden en wat de omgeving is. Er wordt bijvoorbeeld expliciet genoemd dat het zeldzaam is dat het pension een tuin heeft, al is het dan wel zeer slecht onderhouden. Er gebeuren situaties buiten Villa des Roses, zoals de wandelingen van Louise en Grünewald, maar het speelt allemaal in Parijs af. 

Perspectief

In het complete boek is er sprake van een alwetende verteller. Zeker in het begin is het een zeer afstandelijk en observerend vertelling. Daarna wordt er soms wat meer ingegaan op de gebeurtenissen, maar de verteller blijft overal buiten staan. Bovendien wordt het verhaal volledig achteraf verteld, alle gebeurtenissen spelen zich in de verleden tijd af. Doordat het vanuit een perspectief verteld wordt, is het niet duidelijk of de verteller altijd een goed beeld van de situatie neerzet. Je komt namelijk pas later achter de werkelijke intenties van Grünewald, als hij de brief van Louise krijgt. Eerst krijg je het idee dat ze er allebei hetzelfde in staan, maar dat is voornamelijk vanuit Louise's visie op hun relatie.  

Personages

Louise

Het simpele kamermeisje Louise staat het meest centraal in het verhaal. Haar romance met Grünewald is de belangrijkste verhaallijn. Op haar jonge leeftijd is ze al weduwe en heeft een zoon, waar ze niet samen mee leeft. Uiteindelijk wordt ze verlaten door Grünewald door een ander 'avontuurtje' en vertrekt alleen naar haar geboortedorp.

Grünewald

De jonge Duitser heeft een liefdesrelatie met Louise, terwijl hij een tijd verblijft in Villa des Roses. Hij wordt gekenmerkt door het drinken van veel wijn bij het eten. Hij bindt zich niet aan mensen en verlaat geliefdes wanneer hij daar zin in heeft. Elsschot heeft gezegd dat hij zelf veel lijkt op dit personage.

Madame Brulot

Mevrouw Brulot bestiert alles in en rondom Villa des Roses. Ze verdient wat geld bij als inspectrice bij het armenbestuur om zo de boel draaiende te houden. Ze vindt geld eigenlijk het belangrijkste van het hele pension, nadat ze haar zoon verloor en alleen aap Chico als 'kind' heeft.

Thema

Liefdesrelatie: problemen/ echtscheiding/bedrog
Wat voornamelijk centraal staat in het boek is de relatie tussen Louise en Grünewald. Hij is vooral problematisch als het om het volhouden van een relatie en bij een beetje problemen gaat hij er snel vandoor. Daarnaast hebben monsieur en madame Brulot ook een problematische relatie. Er zit ruim 20 jaar verschil tussen de twee, wat ervoor zorgt dat meneer Brulot in een andere levensfase zit dan mevrouw Brulot. Ze lijken niet veel gemeen te hebben en hij bemoeit zich dan ook nauwelijks met het leven van zijn vrouw en het pension.

Titelverklaring

Alles in dit boek draait om het pension wat de naam 'Villa des Roses' draagt. Het pension wordt zo genoemd omdat het ooit een tuin had met mooie rozen. Die zijn allang vergaan en hebben plaat gemaakt voor gras dat zeer zelden gemaaid wordt. De hoofdpersonen wonen in het pension en het is het decor voor vele situaties. Het pension wordt uiteindelijk gesloopt, wat het een centralere verhaallijn doet dragen.